سلام علیکم
صبح همگی پر از شادی و شادابی :)
" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
کُتِبَ
عَلَیْکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْرًا
الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ ۖ حَقًّا
عَلَى الْمُتَّقِینَ (180) "
"
(ای اهل تقوا، از جانب خداوند) بر شما نوشته شد و مقرر گردید هنگامی که مرگ
یکی از شما فرا رسد، اگر مال و ثروتی از خود به جای گذاشت به (تقسیم
عادلانه آن ثروت برای وارثان خود یعنی) پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته
وصیت کند، این وصیت برای اهل تقوا یک وظیفه است. (180) "
--------------
قسمتی از تفسیر این آیه در تفسیر نور:
+ بعضى‌ها
فکر مى‌کنند وصیّت کردن، زمینه زود مردن است، در حالى که یک نوع
دوراندیشى است و اینکه مى‌فرماید: هنگام مرگ وصیّت کنید. چون آن لحظه،
آخرین فرصت است و گرنه مى‌تواند سال‌ها قبل از فرا رسیدن مرگ، وصیّت کند.
+
در آیه شریفه به جاى کلمه «مال» از کلمه «خیر» استفاده شده شاید به آن
خاطر باشد که مال و ثروت، مایه خیر و نیکى است و آنچه در اسلام مورد
انتقاد قرار گرفته، مال حرام یا علاقه زیاد به مال یا ترجیح دادن مال بر
کمالات فردى و نیازهاى اجتماعى و یا استثمار مردم براى تحصیل آن است.
+
وصیّت باید بر اساس «معروف» یعنى عقل‌پسند باشد، نه از روى کینه و انتقام و
یا مهرورزى‌هاى بى‌جا و بى‌رویه. چون از ارث، تنها بعضى از بستگان
بهره‌مند مى‌شوند آن هم به مقدار معیّن، لذا اسلام سفارش مى‌کند اگر در
میان فامیل کسانى هستند که از ارث محرومند و یا سهم ارث آنان اندک است با
وصیّت، در مورد توسعه سهمیّه آنان اقدام نماید، ولى اگر کسى در این وصیّت
رعایت عدالت نکند و یا ظلمى را روا دارد، گناه کبیره انجام داده است.
«سفینةالبحار، «وصى»»
+ شخصى با داشتن کودکانى صغیر، تمام اموال خود
را در راه خدا بخشید. چون پیامبر(صلى الله علیه و آله و سلم) متوجّه شدند،
پرسیدند با این مرده چه کردید؟ گفتند: او را دفن کردیم. فرمود: اگر قبلًا
به من خبر داده بودید، اجازه نمى‌دادم او را در قبرستان مسلمانان دفن کنید،
چرا که او با داشتن این همه فرزند، براى آنان هیچ مالى نگذاشته و همه را
در راه خدا داده است. «سفینةالبحار، «وصى».»
+ وصیّت، کار دقیقى است
که اگر خداى ناکرده با بى‌توجّهى انجام شود و بعداً عامل فتنه و
ناراحتى‌هایى گردد، تمام کارهاى خیر محو مى‌شود.
+ وصیّت، نشانه آن است که مالکیّت انسان حتّى بعد از مرگ در مورد قسمتى از دارایى‌هایش ادامه دارد.
+
مقدار وصیّت، یک سوم مال است و اگر شخصى در مورد بیش از این مقدار وصیّت
کند، اجازه وارثان شرط است. براى اینکه یاد بگیریم چگونه وصیّت کنیم، بهتر
است وصیّت نامه‌هاى اولیاى خدا، شهدا و علما را بخوانیم.
+ آثار و برکات وصیّت
1- وصیّت، نشانه دقّت و اهل حساب بودن است.
2- وصیّت، نشانه احترام به حقوق دیگران است.
3- وصیّت، توصیه به انجام امور خیرى است که از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح، پس از مرگ است.
4- وصیّت، راهى براى پرکردن خلأهاى اقتصادى و تعدیل ثروت است.
+ رسول اکرم(صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: هرکس با وصیّت از دنیا برود، گویا شهید مرده است «وسائل، ج 13، ص 352»
+
وصیّت براى والدین و بستگان، عامل تجدید محبّت و یک نوع قدرشناسى است. لذا
در آغاز آیه وصیّت، والدین مطرح شده‌اند تا علاوه بر سهم ارث، وصیّت به
نوعى تنظیم شود که نفعش به آنان نیز برسد که این خود از مصادیق احسان است.
+ اقسام وصیّت
1. واجب: مثل وصیّت به حقّ اللّه، حقّ‌الناس، قضاى نماز و عبادات دیگر، پرداخت حقوق واجبه مانند خمس، زکات، دیون، بدهکارى‌هاى مردم.
2. مستحبّ: مثل وصیّت به امور خیریّه.
3. مباح: مثل وصیّت فرزندان به نوع شغل، حرفه، لباس، طعام.
4. مکروه: مثل وصیّت به مقبره سازى.
5. حرام: مثل وصیّت به ایجاد مراکز فساد، انتشار کتب ضالّه.
+
گرچه با مرگ، انسان از دنیا مى‌رود، امّا پرونده عمل او با کارهایى نظیر
وصیّت باز مى‌ماند. «إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ .... الْوَصِیَّةُ»
+ مال و ثروت، اگر در راه درست مصرف شود، خیر است. «إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ»
+ در وصیّت باید علاوه بر ارث، براى والدین و نزدیکان سهمى قرار داد. «الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ»
+ وصیّت باید بر اساس عرف پسندیده جامعه باشد. «الْوَصِیَّةُ ... بِالْمَعْرُوفِ»
+ ترک وصیّت، نوعى بى‌تقوایى نسبت به حقوق دیگران است. «الْوَصِیَّةُ ... حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِینَ»
