ختم قرآن 191

سلام علیکم

صبح همگی پر از حس شادی و لبخند :)

" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ ۖ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَ لْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ (186) "

" (ای پیامبر) هرگاه بندگانم درباره من از تو سوال می‌کنند (در جواب آن‌ها بگو:) من نزدیکم و دعای دعاکننده را قبول می‌کنم (به شرط آنکه آنان نیز) فرمان مرا بپذیرند (و از من اطاعت کنند) و به من ایمان داشته باشند تا اینکه به راه حق هدایت یابند. (186) "

--------------

قسمتی از تفسیر این آیه در تفسیر نور:

+ دعاکننده، آن‌چنان مورد محبّت پروردگار قرار دارد که در این آیه، هفت مرتبه خداوند تعبیر خودم را براى لطف به او بکار برده است: اگر بندگان خودم درباره خودم پرسیدند، به آنان بگو: من خودم به آنان نزدیک هستم و هرگاه خودم را بخوانند، خودم دعاهاى آنان را مستجاب مى‌کنم، پس به خودم ایمان بیاورند و دعوت خودم را اجابت کنند. این ارتباط محبّت‌آمیز در صورتى است که انسان بخواهد با خداوند مناجات کند.

+ دعا کردن، همراه و همرنگ شدن با کلّ هستى است. طبق آیات، تمام هستى در تسبیح و قنوتند؛ «کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» «بقره/116» و تمام موجودات به درگاه او اظهار نیاز دارند؛ «یَسْئَلُهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» «الرحمن/29» پس ما نیز از او درخواست کنیم تا وصله ناهمگون هستى نباشیم.

+ قرآن درباره دعا سفارشاتى دارد، از آن جمله:

1. دعا و درخواست باید خالصانه باشد. «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» «غافر/14»

2. با ترس و امید همراه باشد. «وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً» «1»

3. با تضرّع و در پنهانى صورت بگیرد. «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً» «اعراف/55»

4. با ندا و خواندنى مخفى همراه باشد. «إِذْ نادى‌ رَبَّهُ نِداءً خَفِیًّا» «مریم/3»

+ سؤال: چرا گاهى دعاى ما مستجاب نمى‌شود؟

پاسخ: عدم استجابت دعاى ما به خاطر شرک یا جهل ماست. در تفسیر المیزان مى‌خوانیم که خداوند در این آیه مى‌فرماید: «أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ» خودم اجابت مى‌کنم دعا کننده‌اى را که فقط مرا بخواند و با اخلاص تمام، از من طلب خیر کند. پس اگر دعا مستجاب نشد، یا به جهت آن است که ما از خداوند خیر نخواسته‌ایم، و در واقع براى ما شرّ بوده و یا اگر واقعاً خیر بوده، خالصانه و صادقانه از خداوند درخواست نکرده‌ایم و همراه با استمداد از غیر بوده است. و یا اینکه استجابت درخواست ما، به مصلحت ما نباشد که به فرموده روایات، در این صورت به جاى آن بلایى از ما دور مى‌شود ویا براى آینده ما یا نسل ما ذخیره مى‌شود و یا در آخرت جبران مى‌گردد.

+ معناى دعا، ترک کسب و کار نیست، بلکه توکّل به خداوند همراه با تلاش است. لذا در حدیث مى‌خوانیم: دعاى بیکار مستجاب نمى‌شود.

+ شاید قرار گرفتن آیه‌ دعا در میان آیات روزه به خاطر تناسب بیشترى است که ماه خدا با دعا دارد.

+ سؤال: با اینکه کارهاى خداوند قانون‌مند و براساس عوامل و سنّت‌هاى ثابت است، پس دعا چه نقشى دارد؟

پاسخ: همان‌گونه که انسان در سفر، حکم نماز و روزه‌اش غیر از انسان در وطن است، انسان‌ دعاکننده با انسان غافل از خدا متفاوت هستند و سنّت خداوند لطف به اوّلى است، نه دوّمى. آرى، دعا و گفتگو با خداوند، ظرفیّت انسان را براى دریافت الطاف الهى بیشتر مى‌کند. همان‌گونه که توسل و زیارت اولیاى خدا، شرایط انسان را عوض مى‌کند. چنانکه اگر کودکى همراه پدر به مهمانى رود، دریافت محبّتش بیش از آن خواهد بود که تنها برود.

+ بنابراین دعا، زیارت و توسل، سبب تغییر شرایط است، نه برهم‌زدن سنّت‌هاى قطعى الهى.

+ درباره نزدیکى خدا به انسان، فیض کاشانى^{(قدس سره)} مى‌گوید:

گفتم که روى خوبت، از ما چرا نهان است‌

گفتا تو خود حجابى ورنه رخم عیان است‌

گفتم فراق تا کى، گفتا که تا تو هستى‌

گفتم نفس همین است، گفتا سخن همان است‌

+ دعا در هرجا و در هر وقت که باشد، مفید است. چون خداوند مى‌فرماید: من نزدیک هستم. «فَإِنِّی قَرِیبٌ» آنچه از اوقات مخصوصه، یا اماکن مقدّسه براى دعا مطرح شده براى فضیلت است.

+ خداوند به ما نزدیک است، ولى ما چطور؟ اگر گاهى قهر او دامن ما رامى‌گیرد، به خاطر دورى ما از خداوند است که در اثر گناهان مى‌باشد. «فَإِنِّی قَرِیبٌ»

+ استجابت خداوند دائمى است، نه موسمى. «اجیب» نشانه‌ دوام است.

+ با آنکه خدا همه چیز را مى‌داند، امّا دعا کردن وظیفه‌ ماست. «فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی»

+ دعا آنگاه به اجابت مى‌رسد که همراه با ایمان باشد. «وَ لْیُؤْمِنُوا بِی»

+ دعا، وسیله‌ رشد و هدایت است. «لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»